Tương ớt Sriracha

Người chạy bàn dọn tô phở, dĩa rau và chai tương ớt ‘made in Vietnam’. Anh bạn tôi nói đây không phải là tương ớt mà chỉ là … bột. Rồi câu chuyện xoay quanh hoài niệm về chai tương ớt con gà trống Huy Fong.

Từ ngày hiệu tương ớt Huy Fong không còn xuất khẩu sang Úc, có rất nhiều chai tương ớt na ná Huy Fong 'tiến' vào các quán ăn Việt. Mấy chai tương ớt này nhái kiểu chai, màu ớt, thậm chí cả chữ màu trắng của Huy Fong. Chỉ có cái thương hiệu là khác: chai tương ớt nhái có hiệu con ngỗng (hay con vật nào đó), còn chai tương ớt Huy Fong thì hiệu con gà. Cái khác thứ hai là tương ớt nhái rất ngọt và nhiều bột (như chai tương ớt 'made in Vietnam'), trong khi tương ớt Huy Fong không ngọt và chỉ ớt với màu ớt tự nhiên.
Chai tương ớt Huy Fong hiệu con gà, gần như là một huyền thoại, một biểu tượng thành công của người Việt ở Sài Gòn Nhỏ (California). Người làm nên huyền thoại này là ông David Trần, người Sóc Trăng và từng là sĩ quan VNCH, sang đây tị nạn từ năm 1978. Tại sao lấy biểu tượng con gà trống? Tại vì ông David Trần (sanh ra ở Sóc Trăng) tuổi con gà. Tại sao Huy Fong? Tại vì năm 1978 ông đi vượt biên bán chánh thức trên con tàu có tên là “Huey Fong”.

Ông chỉ làm tương ớt mà trở thành triệu phú.

Thật ra, ông đã từng làm ớt khi còn ở Việt Nam. Sau 1975, ông làm tương ớt và đóng chai, rồi bán cho các quán ăn ở Sài Gòn. Đến tị nạn ở Mĩ vào năm 1980, ông vẫn muốn làm tương ớt, và chai tương ớt Sriracha ra mắt lần đầu ở Mĩ. Trả lời phỏng vấn của một tờ báo Mĩ, ông cho biết: “Giấc mơ Mỹ của tôi không bao giờ là trở thành tỷ phú. Khởi nghiệp với món này, vì chúng tôi thích tương ớt tươi, mê ăn cay. Mọi thức ăn sẽ ngon hơn khi có Sriracha, nên ngày nào tôi cũng ăn tương ớt.”

Tương ơ Sriracha nhanh chóng trở thành một ‘hiện tượng’. Chai tương ớt không chỉ hiện diện trong các quán ăn Việt mà còn trong các siêu thị và nhà hàng Mĩ. Không chỉ ở Mĩ mà còn lan sang Canada và hơn 10 quốc gia khác. Tạp chí ẩm thực Bon Appétit vinh danh tương ớt Sriracha là "Ingredient of the Year".

Mặc dù chai tương ớt mang hiệu Sriracha, nhưng nó không phải làm từ giống ớt "Si Racha" bên Thái Lan như nhiều người hiểu lầm. Tương ớt Sriracha (không phải Si Racha) của Huy Fong được làm từ giống ớt có tên là jalapeño (gốc Mễ Tây Cơ). Để có đủ nguyên liệu, ông phải kí hợp đồng với một trang trại chuyên trồng ớt jalapeño tại Ventura, cách Little Sài Gòn chừng 10 cây số. Trang trại này độc quyền cung cấp ớt cho Huy Fong. Tuy nhiên, năm 2017, một cuộc chiến pháp lí xảy ra giữa Huy Fong và nhà cung cấp ớt jalapeño, vì nhà cung cấp nói rằng Huy Fong dùng ớt từ một nhà cung cấp khác.

Ở Úc, chai tương ớt hiệu con gà này rất quen thuộc cả thập niên qua. Nhưng gần đây thì chai tương ớt quen thuộc này không còn thấy ở Úc! Tại sao? Tại vì vào năm 2022, do hạn hán ở Mễ Tây Cơ nên thiếu ớt jalapeño đỏ để làm Sriracha. Huy Fong liền thông báo ngưng sản xuất. Thế là những chai tương ớt nhái nhanh chóng xuất hiện, nhưng không phải từ Huy Fong. Rồi người ta đem ra đấu giá những chai tương ớt chính hiệu Huy Fong trên mạng, có khi giá lên đến 80 USD một chai! Tuy nhiên, tương ớt Huy Fong chính hiệu thì không tăng giá.

Nhưng ông chủ Huy Fong có vẻ không mấy bận tâm với những hiệu ớt nhái. Ông nói: “Chúng tôi chỉ làm việc của riêng mình và cố gắng giữ mức giá thấp,” và "Nếu sản phẩm của chúng tôi vẫn được khách hàng đón nhận, thì Huy Fong sẽ tiếp tục phát triển." . Ông David Trần là một biểu tượng của câu 'Chúng ta đi mang theo quê hương'.

Theo FB Nguyễn Tuấn