Học thuyết Black swan là gì?

Học thuyết "Black Swan" là một khái niệm được đưa ra bởi nhà tư tưởng và tác giả Nassim Nicholas Taleb trong cuốn sách "The Black Swan: The Impact of the Highly Improbable" (Thiên nga đen: Tác động của những sự kiện cực kỳ không thể đoán trước). Học thuyết này mô tả về những sự kiện hiếm, không thể dự đoán trước, nhưng lại có tác động rất lớn và có khả năng thay đổi toàn diện.

 Thuật ngữ "Black Swan" xuất phát từ việc người ta từng cho rằng tất cả thiên nga đều có màu trắng, nhưng sau khi phát hiện ra một loài thiên nga đen tại Úc, quan niệm truyền thống đó đã bị thay đổi. Black Swan trở thành biểu tượng cho những sự kiện bất ngờ, không thể đoán trước và có tác động lớn.

 Theo Taleb, các sự kiện Black Swan thường có những đặc điểm sau:

1. Tính không thể đoán trước: Những sự kiện này thường xuất hiện bất ngờ, vượt ra ngoài dự đoán của các mô hình và kỳ vọng thông thường.

2. Tác động lớn: Dù có tần suất xảy ra thấp, nhưng khi xảy ra, những sự kiện Black Swan có thể gây ra tác động lớn, thậm chí làm thay đổi cấu trúc của hệ thống hoặc tạo ra những tác động dài hạn.

3. Sự hiểu biết sau cùng: Trong hindsight, người ta thường có xu hướng tìm kiếm lý giải và giải thích sau khi sự kiện xảy ra, nhưng việc dự đoán hay hiểu biết trước không thể được thực hiện một cách hiệu quả.

 Học thuyết Black Swan có ảnh hưởng rất lớn đối với lĩnh vực tài chính, kinh tế và quản lý rủi ro. Nó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chấp nhận sự không chắc chắn và chuẩn bị cho những sự kiện bất ngờ. Học thuyết này cũng nhấn mạnh việc xây dựng những hệ thống linh hoạt, đàn hồi để đối phó với những tác động không thể đoán trước.

 

1. Black swan có tác động gì đến thị trường tài chính?

Black swan là một thuật ngữ được sử dụng để chỉ các sự kiện hiếm, không thể dự đoán trước và có tác động mạnh đến thị trường tài chính. Những sự kiện black swan thường gây ra sự biến động lớn và không lường trước được trên thị trường, gây ra sự mất cân đối và không chắc chắn trong các hoạt động tài chính.

Một sự kiện black swan có thể làm giảm giá trị của các tài sản, gây ra sự suy thoái kinh tế, làm suy yếu hệ thống tài chính, và gây ra sự panix và sụt giảm mạnh trên thị trường chứng khoán. Ví dụ về black swan là cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, khi sự sụp đổ của các ngân hàng đầu tư và việc phá sản của Lehman Brothers đã gây ra sự rung chuyển mạnh mẽ trên thị trường toàn cầu.

Black swan cũng có thể tạo ra cơ hội đối với nhà đầu tư thông minh và những người có khả năng định giá tốt. Những người này có thể tận dụng những biến động lớn trên thị trường để tìm kiếm các cơ hội đầu tư có giá trị.

Tuy nhiên, black swan cũng đặt ra thách thức lớn cho các nhà quản lý rủi ro và các nhà đầu tư. Những sự kiện không thể dự đoán này có thể gây ra sự mất mát lớn và không thể phục hồi được. Do đó, các nhà đầu tư cần có chiến lược đầu tư và quản lý rủi ro phù hợp để đối phó với những sự kiện black swan và giảm thiểu tác động tiêu cực của chúng.

2. Có những ví dụ nào về black swan happening xảy ra trong lịch sử?

Có nhiều ví dụ về black swan happening xảy ra trong lịch sử. Dưới đây là một số ví dụ nổi bật:

1. Sự sụp đổ của Đế chế La Mã (476): Đế chế La Mã từng là một trong những đế chế mạnh mẽ và bền vững nhất trong lịch sử. Tuy nhiên, vào năm 476, Đế chế La Mã bất ngờ sụp đổ sau khi bị các phe phái nội bộ tranh chấp và sự xâm lược của các bộ tộc Barbarian. Sự sụp đổ này được coi là một black swan happening vì không ai có thể dự đoán trước được sự suy yếu và sụp đổ của một đế chế lớn như vậy.
2. Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu (2008): Vào năm 2008, thế giới chứng kiến một cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, gây ra sự suy thoái kinh tế và tài chính trên toàn cầu. Sự cố này bắt nguồn từ việc sụp đổ của thị trường bất động sản Mỹ, khi các khoản vay không đảm bảo được trả lại. Cuộc khủng hoảng này được coi là một black swan happening vì ít ai có thể dự đoán trước được quy mô và tác động toàn cầu của nó.[1]
3. Cuộc tấn công khủng bố 11/9 (2001): Vào ngày 11 tháng 9 năm 2001, Mỹ chứng kiến một cuộc tấn công khủng bố đáng kinh ngạc khi các máy bay bị bắt cóc đâm vào Trung tâm Thương mại Thế giới ở New York và Trụ sở Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ ở Washington, D.C. Sự kiện này gây ra hàng ngàn người thiệt mạng và gây ra sự thay đổi toàn diện trong chính sách an ninh và quốc phòng toàn cầu. Cuộc tấn công 11/9 được coi là một black swan happening vì không ai có thể dự đoán trước được một cuộc tấn công khủng bố quy mô lớn như vậy.[3]
4. Đại dịch COVID-19 (2019-nay): Đại dịch COVID-19 bắt đầu vào cuối năm 2019 và lan rộng trên toàn cầu, gây ra hàng triệu ca nhiễm và hàng trăm nghìn người chết. Sự lan truyền nhanh chóng và tác động kinh tế, xã hội và sức khỏe của đại dịch này đã khiến nó được coi là một black swan happening.[2]
5. Thảm họa tự nhiên: Các thảm họa tự nhiên như động đất, sóng thần và bão lớn có thể gây ra tác động lớn đến nền kinh tế và xã hội[4].
6. Các sự kiện chính trị: Các sự kiện chính trị như các cuộc cách mạng, các cuộc bầu cử và các cuộc chiến tranh có thể gây ra tác động lớn đến nền kinh tế và xã hội[5].

Tóm lại, các sự kiện Thiên nga đen là những sự kiện không thể dự đoán trước và có tác động lớn đến nền kinh tế và xã hội. Các ví dụ về các sự kiện Thiên nga đen bao gồm cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, đại dịch COVID-19, các vụ khủng bố, thảm họa tự nhiên và các sự kiện chính trị.

Trích dẫn:

[1] https://vietnambiz.vn/hien-tuong-thien-nga-den-black-swan-trong-nen-kinh-te-la-gi-20190911093752934.htm

[2] https://dautu.io/su-kien-thien-nga-den-black-swan-la-gi.html

[3] https://luatduonggia.vn/hien-tuong-thien-nga-den-trong-nen-kinh-te-la-gi-vi-du/

[4] https://www.finhay.com.vn/thien-nga-den

[5] https://skilling.com/row/vi/blog/trading-terms/black-swan-phenomenon/

[6] https://www.anfin.vn/blog/su-kien-thien-nga-den-la-gi

3. Làm cách nào để xác định và ứng phó với black swan happening?

Xác định và ứng phó với black swan happening là một thách thức lớn, vì những sự kiện đột ngột và không thể dự đoán như vậy có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng. Dưới đây là một số bước bạn có thể thực hiện để xác định và ứng phó với black swan happening:

1. Nhận biết các dấu hiệu: Cố gắng định danh và hiểu các tín hiệu tiền tự nhiên có thể tạo ra black swan happening trong môi trường kinh doanh hoặc xã hội. Để làm được điều này, bạn cần nắm bắt các xu hướng, dữ liệu và thông tin đa dạng từ các nguồn tin cậy như báo chí, nghiên cứu và chuyên gia.
2. Đánh giá rủi ro: Đánh giá tầm quan trọng và tiềm năng của các sự kiện không thể dự đoán trong hoạt động của bạn. Suy xét xem chúng có thể gây ảnh hưởng đến tổ chức, ngành nghề hoặc cộng đồng của bạn như thế nào.
3. Xây dựng kế hoạch phòng ngừa: Dựa vào việc đánh giá rủi ro, tạo ra một kế hoạch phòng ngừa. Tìm hiểu và áp dụng các biện pháp giảm thiểu rủi ro mà bạn có thể thực hiện trước khi sự kiện xảy ra. Điều này có thể bao gồm việc sử dụng công nghệ, đa dạng hóa, xây dựng các hệ thống dự trữ, hoặc tìm kiếm các đối tác hỗ trợ trong trường hợp khẩn cấp.
4. Đào tạo và chuẩn bị: Đảm bảo rằng nhân viên trong tổ chức của bạn được đào tạo và biết cách ứng phó với các sự kiện không thể dự đoán. Xây dựng một kế hoạch khẩn cấp chi tiết và tổ chức diễn tập thường xuyên để chuẩn bị cho các tình huống khẩn cấp.
5. Kiểm soát tài chính: Xây dựng một nguồn tiền dự phòng và kiểm soát tài chính để đối phó với những tác động tiềm năng từ sự kiện không thể dự đoán. Quỹ tiết kiệm và định siêu từ trước có thể giúp bạn ổn định tài chính khi xảy ra sự kiện bất ngờ.
6. Tìm kiếm cơ hội từ sự cố: Trong một số trường hợp, black swan happening có thể tạo ra cơ hội tiềm năng. Nắm bắt và tận dụng những cơ hội này nếu có thể, có thể giúp tổ chức phục hồi và phát triển.

Tuy là không thể dự đoán hoàn toàn và sẽ luôn có một mức độ rủi ro, tuy nhiên, các bước trên có thể giúp bạn xác định và ứng phó với black swan happening một cách có hiệu quả hơn.

4. Có những ưu điểm và hạn chế của học thuyết black swan?

Học thuyết Black Swan, được đề xuất bởi tác giả Nassim Nicholas Taleb trong cuốn sách "The Black Swan: The Impact of the Highly Improbable" (2007), tập trung vào vai trò của các sự kiện hết sức hiếm hoi nhưng có ảnh hưởng vô cùng lớn trong cuộc sống và các lĩnh vực khác nhau. Dưới đây là một số ưu điểm và hạn chế của học thuyết này:

Ưu điểm:

1. Tạo ra nhận thức về khả năng xảy ra các sự kiện hiếm hoi và có ảnh hưởng lớn: Học thuyết này nhấn mạnh rằng các sự kiện hiếm hoi có thể gây ra tác động lớn và mang lại những thay đổi không thể dự đoán được. Điều này giúp tạo ra một nhận thức rõ ràng về sự không chắc chắn và cần thiết phải đối mặt với khả năng này.
2. Chú trọng đến vai trò của những sự kiện bất ngờ: Học thuyết Black Swan nhấn mạnh rằng những sự kiện bất ngờ có thể gây ra tác động mạnh mẽ và thay đổi toàn diện trong môi trường và xã hội. Việc ôn lại lịch sử và xem xét các sự kiện không thể dự đoán trước được từ trước giúp tăng cường nhận thức về tầm quan trọng của các sự kiện này.
3. Thách thức sự chắc chắn và kiến thức hiện có: Học thuyết Black Swan đề cao sự thách thức và phê phán đối với sự chắc chắn và kiến thức hiện tại. Nó khuyến khích ta phân tích và suy nghĩ sâu hơn về các giả định và mô hình đã từng tồn tại trong quyết định và dự đoán.

Hạn chế:

1. Khó đo và dự đoán: Một hạn chế của học thuyết Black Swan là khó khăn trong việc đo lường và dự đoán các sự kiện hiếm hoi. Điều này là do tính chất không thường xuyên và khó lường của các sự kiện này.
2. Thiếu cách tiếp cận rõ ràng: Mặc dù học thuyết Black Swan tập trung nhiều vào việc nhấn mạnh ý tưởng sự không chắc chắn, nó không đề xuất một phương pháp cụ thể hoặc khung công việc để xác định hoặc quản lý các Black Swan.
3. Tiêu cực về quá mức sự không chắc chắn: Học thuyết Black Swan có thể khiến người ta trở nên quá nhạy cảm và cảm thấy bất an với những sự kiện hiếm hoi và không thể dự đoán. Điều này có thể làm suy yếu niềm tin và tạo ra môi trường thận trọng đến mức không cần thiết.

Dù có những hạn chế, học thuyết Black Swan vẫn cung cấp một góc nhìn quan trọng về khả năng xảy ra các sự kiện hiếm hoi và có ảnh hưởng lớn trong cuộc sống và những lĩnh vực khác nhau.

5. Các ứng dụng của lý thuyết thiên nga đen trong kinh doanh

Các ứng dụng của lý thuyết Thiên nga đen trong kinh doanh bao gồm:

1. Đánh giá rủi ro: Lý thuyết Thiên nga đen nhấn mạnh rằng các sự kiện không thể dự đoán có thể gây ra tác động lớn đến kinh doanh. Do đó, các doanh nghiệp cần đánh giá rủi ro và chuẩn bị kế hoạch ứng phó với các sự kiện không mong đợi.

2. Quản lý rủi ro: Các doanh nghiệp có thể sử dụng lý thuyết Thiên nga đen để quản lý rủi ro bằng cách đưa ra các kế hoạch phòng ngừa và ứng phó với các sự kiện không mong đợi.

3. Đổi mới: Lý thuyết Thiên nga đen cũng khuyến khích các doanh nghiệp đổi mới và tạo ra các sản phẩm hoặc dịch vụ mới để đối phó với các sự kiện không mong đợi.

4. Tư duy đột phá: Lý thuyết Thiên nga đen khuyến khích các doanh nghiệp tư duy đột phá và tìm kiếm các cơ hội mới trong các tình huống không mong đợi.

5. Đánh giá chiến lược: Các doanh nghiệp cần đánh giá lại chiến lược của mình và xem xét các tình huống Thiên nga đen có thể ảnh hưởng đến chiến lược của họ.

6. Đào tạo nhân viên: Các doanh nghiệp có thể đào tạo nhân viên của mình để nhận biết và ứng phó với các sự kiện Thiên nga đen.

 Tóm lại, lý thuyết Thiên nga đen có thể giúp các doanh nghiệp đánh giá rủi ro, quản lý rủi ro, đổi mới, tư duy đột phá, đánh giá chiến lược và đào tạo nhân viên để ứng phó với các sự kiện không mong đợi trong kinh doanh.

 Trích dẫn:

[1] https://vi.wikipedia.org/wiki/L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_thi%C3%AAn_nga_%C4%91en

[2] https://www.finhay.com.vn/thien-nga-den

[3] https://www.anfin.vn/blog/su-kien-thien-nga-den-la-gi

[4] https://vn.tradingview.com/chart/SPX/8BdWEqcf/

[5] https://tradeboxx.net/sach-thien-nga-den/thien-nga-den-black-swan/

[6] https://vietpsy.wordpress.com/2013/03/10/thien-nga-den-duoi-goc-nhin-tam-ly-hoc/

Xem Ebook Thiên nga đen